Program Edukacyjny
Rozwiń Zwiń
PrEP to farmakologiczna profilaktyka przedekspozycyjna (ang. pre-exposure prophylaxis) HIV.
Polega na przyjmowaniu przez osoby niezakażone HIV dwóch leków antyretrowirusowych (emtrycytabina + tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)) w jednej tabletce w celu zmniejszenia ryzyka nabycia zakażenia. Gdy jest przyjmowana według ustalonego schematu, może zmniejszyć ryzyko zakażenia HIV o ponad 97%.
Lek jest dostępny wyłącznie na receptę, a jego koszt w całości pokrywa pacjent. Koszt badań zależy od stawek stosowanych w poradni, do której zgłosi się pacjent.
Wkrótce będzie również dostępna profilaktyka farmakologiczna w nowej formie – PrEP w iniekcjach.
Mężczyźni – w przypadku kontaktów seksualnych – mogą przyjmować PrEP w schemacie „na żądanie”, tj. 2 tabletki jednorazowo na minimum 2 godziny przed seksem, a potem po jednej tabletce 24 i 48 godzin po pierwszych dwóch. W razie ciągłego narażenia na zakażenie lub braku możliwości przewidzenia czasu narażenia, PrEP należy rozpocząć od 2 tabletek jednorazowo na minimum 2 godziny przed kontaktem seksualnym, a następnie przyjmować po 1 tabletce co 24 godziny tak długo, jak utrzymuje się ryzyko. PrEP należy jeszcze kontynuować przez minimum 2 dni po ostatnim narażeniu.
Kobiety – w przypadku kontaktów seksualnych – mogą przyjmować PrEP jedynie w sposób ciągły, czyli po 1 tabletce co 24 godziny. Maksymalną ochronę uzyskują dopiero po 7 dniach. PrEP powinny przyjmować jeszcze przez 7 dni po ostatnim narażeniu.
Osoby transpłciowe – w przypadku kontaktów seksualnych – muszą ustalić schemat dawkowania podczas konsultacji z lekarzem. Zależy on od fazy tranzycji i rodzaju podejmowanej aktywności seksualnej.
W przypadku ekspozycji pozaseksualnych (np. iniekcje narkotyków) PrEP należy dawkować w trybie ciągłym po 1 tabletce co 24 godziny. Maksymalną ochronę uzyskuje się dopiero po 7 dniach od rozpoczęcia PrEP. Przyjmowanie profilaktyki można zakończyć po 7 dniach od ostatniej ekspozycji.
Nieregularne przyjmowanie leków może skutkować uzyskaniem zbyt małego stężenia (poniżej stężenia terapeutycznego), co w efekcie może nie zapobiec zakażeniu HIV. Dlatego tak ważne jest przyjmowanie tabletek regularnie 1x dziennie o stałej godzinie.
Jednym z zadań lekarza prowadzącego PrEP jest ocena adherencji, pomoc w regularnym przyjmowaniu leków, a w razie potrzeby skierowanie pacjenta na konsultację psychologiczną w celu oceny i pracy nad czynnikami utrudniającymi regularne przyjmowanie leku.
Profilaktykę przedekspozycyjną cechuje duża skuteczność i powinna być stosowana w skojarzeniu z szeroką i regularną diagnostyką przesiewową HIV, wczesnym leczeniem wszystkich zakażonych HIV, szeroką diagnostyką i terapią innych zakażeń przenoszonych drogą płciową, a także promocją profilaktyki barierowej i innych metod redukcji szkód. Takie skojarzone działania, uwzględniające PrEP, stanowią jedyny sposób zmniejszenia liczby nowych zakażeń w populacjach kluczowych.
PrEP jako dodatkowa metoda profilaktyki transmisji HIV jest szczególnie istotna zarówno w Polsce, jak i na świecie, gdyż dotychczasowe metody nie doprowadziły do zmniejszenia liczby nowych zakażeń. Nowe zakażenia dotyczą głównie mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM). Każdego roku notuje się w Polsce najwięcej zakażeń właśnie wśród MSM.
Bardzo ważne jest, aby podczas stosowania PrEP równocześnie stosować prezerwatywy podczas stosunków seksualnych. Zarówno codzienne, jak i doraźne stosowanie PrEP (zgodnie z zaleconym przez lekarza schematem) znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia HIV, jednak nie całkowicie. Dodatkowo PrEP nie chroni przed innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową.
Natomiast prawidłowo używane prezerwatywy zabezpieczają zarówno przed zakażeniem HIV, jak i przed innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową, jeśli są używane podczas każdego rodzaju seksu i każdego stosunku płciowego. Nie uchronią jednak przed zakażeniem, gdy będą używane nieprawidłowo, pękną lub zsuną się podczas stosunku.
Najlepszą formą profilaktyki wszystkich zakażeń przenoszonych drogą płciową jest więc przyjmowanie PrEP łącznie z używaniem prezerwatyw.
