Polityka państwa wobec HIV/AIDS

Polityka Państwa w zakresie zapobiegania HIV i zwalczania AIDS została określona w Krajowym Programie Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS (zwanym dalej Programem). Poprzednie edycje realizacji Programu obejmowały lata: 1996–1998, 1999–2003, 2004–2006, 2007–2011, 2012–2016 oraz 2017–2021; obecna określa zakres działań na lata 2022–2026.

Podstawę działań stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS (Dz. U. Nr 44, poz. 227) oraz Harmonogram realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS opracowany na lata 2022–2026 (zwany dalej Harmonogramem), przyjęty Uchwałą Nr 188/2021 Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2021 r.

Wieloletnie doświadczenia i obserwacje, wiedza w dziedzinie zakażeń HIV/AIDS, prognozy dotyczące rozprzestrzeniania się epidemii w naszym regionie oraz polityka międzynarodowa uzasadniają inicjatywy legislacyjne oraz podejmowanie działań w ramach Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS. 
Opracowanie i wykonywanie Programu stanowi podstawę partnerstwa w realizacji programów zdrowia publicznego na arenie krajowej i międzynarodowej.

Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS zakłada podjęcie działań 
w pięciu obszarach:

1. zapobiegania zakażeniom HIV wśród ogółu społeczeństwa,
2. zapobiegania zakażeniom HIV wśród osób o zwiększonym poziomie zachowań ryzykownych,
3. wsparcia i opieki zdrowotnej dla osób zakażonych HIV i chorych na AIDS,
4. współpracy międzynarodowej,
5. monitoringu.
    

Realizacją Programu kieruje minister właściwy do spraw zdrowia, a koordynatorem realizacji Programu jest Krajowe Centrum do spraw AIDS. 
Podmiotami obowiązanymi do realizacji Programu są:

1. ministrowie właściwi ze względu na cele Programu,
2. terenowe organy administracji rządowej oraz podległe im jednostki. 

W realizacji zadań Programu uczestniczą:

1. wszystkie podmioty, które na podstawie odrębnych przepisów są obowiązane do opracowywania i realizacji strategii w zakresie polityki społecznej, obejmującej w szczególności programy pomocy społecznej, polityki prorodzinnej, promocji i ochrony zdrowia, programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii oraz edukacji publicznej.
2. podmioty, które prowadzą działalność umożliwiającą podejmowanie zadań wynikających z harmonogramu realizacji Programu lub prowadzenia akcji wspierających jego realizację.

Zgodnie z zapisami Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS prowadzenie działań profilaktycznych mających na celu zapobieganie zakażeniom HIV oraz STIs leży w kompetencjach wielu podmiotów, m.in. ministerstw, terenowych organów administracji rządowej oraz podległych im jednostek, państwowej inspekcji sanitarnej i innych, w ramach własnych środków finansowych i/lub poprzez zlecanie realizacji zadań w zakresie HIV/AIDS innym organizacjom.

Realizatorzy Krajowego Programu powołują, na czas obowiązywania Harmonogramu, wojewódzkie zespoły, w celu zintegrowania działań w zakresie HIV/AIDS. W skład zespołów wchodzą m.in. przedstawiciele: urzędów wojewódzkich, urzędów marszałkowskich, urzędów miast, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, systemu ochrony zdrowia (np. Narodowy Fundusz Zdrowia, konsultanci krajowi, wojewódzcy, Okręgowe Izby Lekarskie, Okręgowe Izby Pielęgniarek i Położnych, zakłady opieki zdrowotnej, towarzystwa naukowe) oraz organizacji pozarządowych. W skład zespołów wchodzą również przedstawiciele Uniwersytetów Medycznych, Kuratoriów Oświaty, Policji, Straży Granicznej, innych służb mundurowych. Jest to model zakładający współpracę między różnymi podmiotami, na poziomie centralnym, lokalnym i samorządowym. Wojewódzkie zespoły oraz inne podmioty realizujące Program są na bieżąco informowane i zachęcane do włączania się w działania w zakresie profilaktyki HIV/AIDS i STIs. 

Podmioty zobowiązane do realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS przekazują sprawozdania do zatwierdzenia Ministrowi Zdrowia. Natomiast po zakończeniu 5-letniego okresu obowiązywania Programu, Minister Zdrowia przedkłada sprawozdanie pięcioletnie Radzie Ministrów do zatwierdzenia.